Yabancılara Türkçe Öğretimi Yöntemleri-Teknikleri

Yabancılara Türkçe öğretimi yöntem ve teknikleri nelerdir merak edenler için çeşitli kaynaklardan derlediğim bilgileri de biraraya getirerek bir bilgi yazısı oluşturmaya ve paylaşmaya karar verdim. Burada yer verilen teknikler “Yabancı Dil Öğretimi Yöntem ve Teknikleri” kategorisinde yer alan ve bilimsel makaleler ve çalışmalar ile birlikte alanda dil öğretimi esnasında sıklıkla kullanılan yöntem/tekniklerdir. Bu yazıda en sık kullanılan on yöntemi derledim ve size sunmaya karar verdim. Umarım faydalı olur. Türkçenin öğretimine katkıda bulunması temennisiyle.

1.) Dilbilgisi – Çeviri Yöntemi (Geleneksel Yöntem)

Bilinen ilk dilbilgisi öğretim yöntemlerinden birisidir. Tarihi Ortaçağ’a dek uzanır. Dilbilgisi-çeviri yönteminde başlangıçta daha çok dilbilgisi kurallarının öğretimine önem verilmiştir. Daha sonraları, asıl amacın dilbilgisi kurallarını öğretmek değil, yabancı bir dili öğretmek olduğunu savunan dilciler çıkmış ve di Marini 1532 yılında yeni bir dilbilgisi kitabı yazmıştır XIX. yüzyılda Kari Plötz (1819-1881) bu yöntemi geliştirmiş ve XX. yüzyılın ortalarına kadar bu yöntem çoğu yerde geçerliliğini korumuştur. Günümüzde de kullanılmaktadır.

2.) Doğal Yöntem (The Natural Method)

Yabancı dilin, anadiline benzer biçimde öğretilmesi gerektiğini savunan bir yöntemdir. Dilbilgisi-çeviri yöntemine tepki olarak doğmuştur. / Bu yöntemi ortaya atan ve geliştirenler msre (1819) ve Payne (1830) olmuştur.

3.) Düzvarım Yöntemi (The Direct Method)

Öğrenilen dil ile yaşam arasında doğrudan bir bağlantı kurulduğundan bu yönteme düzvarım yöntemi ya da dolaysız yöntem de denmiştir. Bu yöntemde anadili kullanılmaz. Ders anlatımı hedef dilde yapılır. Dilbilgisi-çeviri yöntemine tepki olarak doğmuştur. 19. Yüzyılın başlarında kullanılmaya başlanmıştır.

4.) Berlitz Yöntemi

1878’de Maximillian D. Berlitz tarafından bulunan Berlitz Metodu dört temel dil becerisini geliştirmek üzere inşa edilmiştir. Bu dört temel beceri: dinlediğini anlama, konuşma, okuduğunu anlama ve yazmadır.

5.) İşitsel – Dilsel Yöntem (Audiolingual Method)

1930-1950 yıllan arasında ABD’de ortaya çıkan ve çok tutunan bir yöntemdir. Bu yöntem dinleme-anlamaya ve konuşmaya diğer becerilerden daha çok önem verir. Öğrenme psikolojisi bakımından davranışçılığı benimser. Dilbilim açısından ise yapısalcıdır. Amerikalılar, ikinci Dünya Savaşından sonra askerî üs kurdukları ülkelerin dillerini öğrenme gereği duymuş, bu nedenle de işitsel-dilsel yöntemi uygulanmaya başlamışlardır.

6.) Bilişsel Yöntem (Cognitive Code-Learning)

Bilişsel yöntem Noam Chomsky’nin “üretimsel dönüşümlü dilbilim kuramı” sonucunda ortaya çıkmıştır. Chomsky’ye göre yabancı dil öğrenen bir kimsenin yeni tümceler üretebilecek düzeni kavraması gerekir. Bilişsel görüşü benimseyenler öğrenme konusunda akla önem verirler. Akıl, bilginin algılanmasını, İşlenmesini ve saklanmasını sağlar.

7.) İşitsel-Görsel Yöntem (Credif / St. Claud Yöntemi)

Bu yöntem metinleri, film ve ses bantları eşliğinde öğreterek dil öğretimini kolaylaştırmayı amaçlar, Metinler, öğrenciye daha önceden belirlenmiş olayların sırasına göre verilir. Dil öğretimi üç aşamada yapılır. Birinci aşamada günlük konuşma dili öğretilir, ikinci aşamada basit metinler, gazete ve dergi gibi uzmanlık isjtemeyen konular üzerinde durulur. Üçüncü aşamada ise çeşitli uzmanlık alanları üzerinde, fen, tıp, yazın, gibi konularda öğretim yapılır.

8.) Telkin Yöntemi (Suggestopaedia)

Yoga ve Budizm tekniklerinin yanı sıra ruhbilimin verilerinden de yararlanılarak 1960 sonrasında geliştirilen bir yabancı dil öğretim yöntemidir. Telkin yöntemi, akla ve/veya bilince dayalı olmayan etkilerin sistematik olarak İncelenmesiyle ilgilenen esinbilimin önerilerinden yola çıkarak oluşturulmuş bir yöntemdir.

9.) İletişimci Yöntem (Communicative Method)

Toplumbilimcilerin önde gelenlerinden olan Hymes, bilişsel yöntemi eleştirerek Chomsky’nin ortaya attığı edim (performance) ve yeti (competence) kavramlarıyla dilin doğasını açıklamakta yetersiz kaldığını, bu kavramlara iletişim yetisi (communicative competence) diye üçüncü bir kavramın eklenmesi gerektiğini söylemiştir. Dilin iletişim olduğu teorisinden yola çıkan iletişimsel yaklaşımda, hedeflenen iletişim yetisinin geliştirilmesidir. Hymes dilbilim teorisinin iletişim ve kültürü birleştiren daha genel bir teorinin parçası olarak görülmesi gerektiği görüşünü savunmuştur.

10.) Eklektik Yöntem (Eclectic Method)

Bazı uygulamalı dilbilimciler, dil öğretiminde tek bir yöntemin yeterli olamayacağı kanısındadırlar. Bu dilbilimcilere göre çeşitli yöntemlerin en iyi yönleri alınmalı ve karma bir yöntem uygulanmalıdır İyi bir yöntem her şeyden önce geniş boyutlu ve seçmeci olmalı, dilbiliminin tüm bilgilerine dayanmalı ve bu bilgileri kullanırken de psikolojik kurallardan yararlanmalıdır Tek, kesin ve seçmeci bir yöntem yerine, dil öğretimi konusunda genel prensipler olmalıdır. Bu prensipler de Öğretilen dile göre, özel prensiplerle de desteklenmelidir.